Lọc máu hấp phụ (hemoperfusion) là một kỹ thuật y khoa giúp loại bỏ khỏi máu các chất độc, cytokine gây viêm hoặc thuốc tồn dư – những tác nhân mà cơ thể không thể đào thải hiệu quả qua gan thận. Phương pháp này được xem là công cụ hỗ trợ quan trọng trong điều trị các ca bệnh nặng như nhiễm khuẩn huyết, suy gan cấp hoặc ngộ độc.
Vậy lọc máu hấp phụ là gì, cơ chế hoạt động ra sao và được áp dụng trong những trường hợp nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
I. Lọc máu hấp phụ là gì và cơ chế hoạt động
Lọc máu hấp phụ là một phương pháp lọc máu ngoài cơ thể, trong đó máu được dẫn qua một bộ lọc chuyên dụng có khả năng hấp phụ chọn lọc các phân tử độc hại như cytokine, endotoxin hoặc các chất trung gian gây viêm. Đây là kỹ thuật được sử dụng phổ biến trong điều trị các tình trạng cấp cứu như nhiễm khuẩn huyết, suy gan cấp hoặc hội chứng viêm toàn thân (SIRS), khi phản ứng miễn dịch của cơ thể trở nên quá mức và đe dọa đến tính mạng.
Khác với các phương pháp lọc máu thông thường vốn tập trung loại bỏ chất thải chuyển hóa như ure hay creatinine, lọc hấp phụ hướng đến việc loại bỏ các tác nhân viêm có kích thước lớn hơn – vốn là nguyên nhân chính dẫn đến tổn thương nội mô và rối loạn huyết động ở bệnh nhân nặng.
Về mặt cơ chế, máu được đưa ra ngoài cơ thể, đi qua một hệ thống lọc có cấu trúc đặc biệt giúp “bắt giữ” các phân tử mục tiêu, sau đó máu sạch được trả lại cơ thể. Kỹ thuật này không chỉ giúp giảm nhanh nồng độ các chất gây viêm trong máu mà còn góp phần ổn định huyết áp, bảo vệ chức năng tim, gan, thận trong giai đoạn điều trị tích cực.
II. Chỉ định và chống chỉ định đối tượng lọc máu hấp phụ
Những trường hợp cần lọc máu hấp phụ:
- Người bệnh bị sốc nhiễm khuẩn hoặc nhiễm trùng huyết nặng, có nguy cơ suy đa cơ quan.
- Người mắc các bệnh gan cấp tính như suy gan cấp, viêm gan cấp hoặc bệnh não gan do tích tụ độc tố.
- Trường hợp viêm tụy cấp nặng kèm theo rối loạn huyết động hoặc tăng chất độc nội sinh.
- Người bị ngộ độc cấp do thuốc diệt chuột, thuốc trừ sâu, thuốc an thần, thuốc giảm đau liều cao hoặc các hóa chất khó đào thải qua thận.
Chống chỉ định:
- Bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối có hội chứng ure huyết cao, nổi mề đay hoặc tăng huyết áp kháng trị.
- Người bị tụt huyết áp sâu, không đáp ứng với thuốc vận mạch.
- Trường hợp rối loạn đông máu nặng, có nguy cơ chảy máu trong quá trình lọc.
- Người không thể thiết lập đường truyền ngoài cơ thể do vấn đề mạch máu.
III. Quy trình lọc máu hấp phụ diễn ra như thế nào?
Quy trình lọc máu hấp phụ được thực hiện tại các cơ sở y tế có trang thiết bị chuyên dụng, thường trong khoa hồi sức hoặc thận nhân tạo. Thời gian lọc thường kéo dài từ 2 đến 4 giờ tùy theo chỉ định lâm sàng.
Các bước cơ bản gồm:
- Thiết lập hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể: Bác sĩ sẽ đặt catheter tĩnh mạch trung tâm (thường ở cổ hoặc đùi) để dẫn máu ra ngoài.
- Lọc máu qua cột hấp phụ: Máu được bơm qua một cột lọc có khả năng giữ lại các chất độc hại như cytokine, endotoxin hoặc thuốc tồn dư.
- Trả máu sạch về lại cơ thể: Sau khi được làm sạch, máu được hoàn trả vào hệ tuần hoàn.
Trong suốt quá trình, bệnh nhân được theo dõi liên tục các chỉ số sinh tồn như huyết áp, mạch, nhiệt độ, cũng như phản ứng bất thường nếu có. Bác sĩ cũng có thể kết hợp lọc hấp phụ với các phương pháp lọc máu khác như CRRT (lọc máu liên tục) tùy vào tình trạng cụ thể.
IV. Lợi ích và rủi ro có thể gặp phải khi lọc máu hấp phụ
Lợi ích nổi bật:
- Loại bỏ nhanh các chất gây viêm như cytokine, endotoxin khỏi máu, giúp kiểm soát phản ứng viêm toàn thân.
- Giảm gánh nặng lên gan, thận, tim và phổi, đặc biệt trong các tình trạng suy đa cơ quan.
- Ổn định huyết động ở bệnh nhân nhiễm trùng nặng, từ đó tăng tỷ lệ sống và rút ngắn thời gian nằm hồi sức.
Một số rủi ro có thể xảy ra:
- Tụt huyết áp nhẹ trong quá trình lọc do thay đổi thể tích máu.
- Phản ứng dị ứng với màng lọc hoặc vật liệu hấp phụ.
- Rối loạn điện giải hoặc mất máu nhẹ.
- Nguy cơ chảy máu ở những người có rối loạn đông máu.
V. Các cơ sở lọc máu hấp phụ uy tín tại Hà Nội
Tại Hà Nội, lọc máu hấp phụ hiện đã được triển khai tại nhiều cơ sở y tế có năng lực chuyên môn cao. Một số bệnh viện lớn như Bạch Mai, Hữu nghị Việt Đức hay Quân y 103 đều có đơn vị hồi sức tích cực và thận nhân tạo, đủ điều kiện thực hiện kỹ thuật này cho các trường hợp bệnh nặng.
Bên cạnh đó, một số trung tâm y học tái tạo như Meijibio VietNam cũng đang áp dụng lọc máu hấp phụ như một phần trong phác đồ hỗ trợ điều trị hoặc chăm sóc theo chỉ số, đặc biệt dành cho người có nền bệnh mạn tính như gan, thận, tim mạch hoặc mong muốn thải độc chủ động. Việc lựa chọn cơ sở uy tín không chỉ đảm bảo hiệu quả mà còn giúp giảm thiểu rủi ro trong suốt quá trình lọc.
